Faixa colocada na Festa da República Galega
do pasado ano
Marcos Pérez Pena
Terceira
feira, 14 de 2014
O 27 de xuño de
1931 proclamouse a República Galega,
presidindo Antón Alonso Ríos a autodenominada Xunta Revolucionaria. A chispa
que encendeu está proclamación foi a paralización das obras do ferrocarril
Zamora - A Coruña, por nón ser consideradas prioritarias, o que deixou sen
traballo máis de dez mil traballadores. Unha folga obreira, apoiada por
comerciantes e pequena burguesía, levou á ocupación do Salón de Plenos do
Concello de Ourense o día 25. Dous días máis tarde oradores galeguistas e
comunistas participan nun mitin na Alameda de Compostela, no que Antón Alonso
Ríos chamou a facer "a nosa revolución por riba de todos os poderes
centrais habidos e por haber, proclamando a nosa independencia e abrazándose,
se fai falla, cariñosamente a Portugal" e no que Eduardo Ponte demandou
"unha Galicia soviética", o que motivou intensos aplausos, segundo as crónicas
publicadas.
"Al
terminar el mitin se formó una manifestación imponente, que se dirigió al
Ayuntamiento, izándose la bandera blanca y azul en el edificio y proclamándose
el estado gallego. Dimitieron inmediatamente todas las autoridades", conta
El Pueblo Gallego. Galeguistas e obreiros viñan de proclamar a República
Galega, que con todo durou apenas unhas horas, pois a posibilidade de que o
resto do país se unise quedou cortada cando o Goberno anunciou o reinicio das
obras do ferrocarril.
Este feito, e
a súa conmemoración, veu pasando case desapercibido, tanto a nivel social coma
nos propios libros de historia, nos que mesmo en obras recentes fica relegado á
categoría de anécdota. Só nos últimos anos algúns colectivos comezaron a
reivindicar a súa importancia, subliñando a pioneira confluencia de galeguismo
e obreirismo e destacándoo como unha das primeiras manifestacións dunha vontade
soberanista. A Asociación Foucelhas (Ordes) a Asociación Lucerna (Cerceda) e a
Asociación A Revoltaina Cultural da Beira de Bergantiños (Laracha), comezaron a
organizar a Festa da República Galega, que
este ano chegará á súa cuarta edición. O 28 de xuño o vello apeadeiro de Ordes
volverá acoller concertos e charlas en lembranza deste feito.
A festa
servirá para "celebrar en comunidade festiva que unha pequena brasa segue
acesa, que o lume non morreu, e que, a cada pouco se suman máis irmás e irmáns
a soprar e avivar o lume da república que está por vir", destacan os seus
organizadores, con quen falamos, que destacan a importancia simbólica e como
referente da efeméride: "o resto dos 364 ou 365 días vivimos na república
efectiva, porque tan só de nós dependen os nosos feitos e esforzos. E non
estamos a soñar canda cantamos e bailamos na nosa lingua, nin cando esprememos
o zume dos froitos da nosa terra, nin cando agarimamos con sementes de sempre
as nosas hortas. Hai república cada día que nós queiramos", conclúen.
"Para nós, a Festa da República é a
recuperación dun episodio histórico esquecido, pero tamén unha oportunidade
para reflexionar sobre as loitas actuais e coller folgos para as batallas que
están por librar hoxe"
No manifesto do pasado ano facedes fincapé
en traer a efeméride da República Galega cara o presente. É dicir, a
celebración non (ou non só) como un recordatorio do que pasou, senón como unha
actualización dos seus valores para as loitas de hoxe: Corcoesto, Navantia...
Concordades na importancia disto?
Por suposto.
Para nós, a Festa da República é a recuperación dun episodio histórico
esquecido, pero tamén unha oportunidade para reflexionar sobre as loitas
actuais e coller folgos para as batallas que están por librar hoxe, entre elas,
a propia construción dunha república galega. Parécenos moi importante tornar
visíbeis todos eses acontecementos que se deron no país como feitos isolados e
trazar unha continuidade que esperte esa idea de pobo, ao tempo que visibiliza
o carácter colonial de tantas problemáticas que vivimos actualmente. O
retroceso da nosa lingua, a destrución do medio rural, ou o desmantelamento dos
nosos sectores produtivos teñen a raíz nesta situación de dependencia, polo que
nunca máis que agora é necesario recordar un episodio no que o pobo plantou
cara ao Estado español, desmontando o mito de que aquí non hai tradición
independentista, ou que o galeguismo sempre foi manso. Volver a ese 1931 é
traer á vida uns referentes que precisamos para as nosas reivindicacións
diarias; sentir que hai quen pediu o mesmo hai moitos anos, e que haberá quen o
pida despois ca nós. Dános forzas e nós e sentido ás nosas ideas.
"Cando comezamos, hai catro anos,
contábanse cos dedos dunha man as persoas que sabían deste episodio en todo o
país. Hoxe son ducias as que se achegan cada ano á estación a celebrar a data
con nós"
Credes que nos últimos anos a sociedade
galega (ou unha parte dela) foi coñecendo un pouco máis deste feito histórico,
tan ignorado pola maioría até non hai moito?
Si! Cando
comezamos, hai catro anos, contábanse cos dedos dunha man as persoas que sabían
deste episodio en todo o país. Hoxe son ducias as que se achegan cada ano á
estación a celebrar a data con nós coñecendo a proclamación da República, e
noutros puntos como Ourense ou Pontevedra comezáronse a facer tamén actos na
súa memoria. O ano pasado mesmo se presentou na Festa unha bandeira da
República Galega, partindo do deseño da serea de Castelao. Cando falas da
República xa non todo o mundo pensa na española, e iso é un logro moi grande
para un grupo de xente reducido e sen medios como é o noso.
Malia todo, o
camiño é longo. Parece incríbel que a proclamación da República Galega de 1931
fose un feito ignorado pola maior parte do nacionalismo maioritario durante
décadas. É certo que a sociedade galega en xeral descoñece a historia da Galiza
exceptuando certos episodios rebaixados á categoría de iconas case folclóricas.
Ten a xente consciencia real de quen foron os Irmandiños ou os grandes movementos
artísticos coma o Rexurdimento ou a Xeración Nós? Queda moito traballo por facer, e non
podemos agardar polas institucións nin pola historiografía oficial.
"A sociedade galega en xeral descoñece
a historia da Galiza exceptuando certos episodios rebaixados á categoría de
iconas case folclóricas. Ten a xente consciencia real de quen foron os
Irmandiños?"
A que credes que se debe este ocultamento,
mesmo nos libros de historia?
Se algo
sabemos a estas alturas é que a Historia non é unha construción obxectiva nin
neutral. Detrás dela hai nomes concretos, con intereses concretos. Forma parte
dunha estratexia de censura e auto-censura: por unha parte, a España non lle
interesa que as reivindicacións soberanistas dos pobos que conviven baixo o seu
xugo se recoñezan nunha tradición e atopen referentes. Moito menos con Galiza,
con quen sempre conseguiu que se aceptara máis ese tópico de país submiso e que
defende o seu pouco máis que a través do folclore.
"Uns e outros crearon a súa propia
historia da Historia da Galiza: editaron ensaios, impartiron clases, e
difundiron a súa visión nos medios que tiveron ao seu alcance"
Pero tampouco
ao autonomismo, quen preferiu vender unha imaxe das loitas históricas do
galeguismo máis dócil, pasada polo filtro do piñeirismo, e obviando os momentos
onde o conflito se fixo realmente visíbel e se levou até as súas últimas
consecuencias. Uns e outros crearon a súa propia historia da Historia da
Galiza: editaron ensaios, impartiron clases, e difundiron a súa visión nos
medios que tiveron ao seu alcance. A nosa tarefa é poñer luz sobre todos eses
momentos que fican á marxe das súas investigacións, e que son, non por acaso,
os máis combativos.
Neste sentido,
é curioso recordar como naceu a idea da Festa da República. Un día Carlos
Calvo, compañeiro noso agora preso, foi ao Arquivo Xeral de Compostela a
mergullar na hemeroteca, e atopouse co titular do Pueblo Gallego no que se
reseñaba a proclamación da República. Imaxinádevos a cara que lle quedou!
Correu a contárnolo e, pouco meses despois, varias asociacións da comarca
estabamos sentadas na Biblioteca de Cerceda pensando que podiamos organizar. O
feito non ten relación directa con Ordes, pero a nós pareceunos unha
oportunidade perfecta para comezar a traballar xuntas. Había xente da Laracha,
de Mesía, de Cerceda, de Ordes, de Trazo… E así naceu a primeira edición da
Festa. A xente foi mudando, pero as ganas de rematar con este ocultamento son
as mesmas.
"O traballo de base dende as
asociacións culturais e de barrio, os centros sociais, os sindicatos ou os
partidos é o xeito de traballar para transformar realidades"
Foi unha revolución feita dende abaixo,
iniciada polos traballadores (aínda que despois se uniron sectores da
burguesía). Que podemos aprender da experiencia?
Pois o mesmo
que de todas as experiencias nas que as revoltas veñen de abaixo, que son case
todas, dende Encrobas até Corcoesto. O traballo de base dende as asociacións
culturais e de barrio, os centros sociais, os sindicatos ou os partidos é o
xeito de traballar para transformar realidades, e se algunha cousa hai en común
con aqueles tempos é que a clase traballadora, a pesar do aliñamento, continúa
a ter a forza para cambiar o país. Quen está arriba sempre ten moito que
perder; non quere outra situación que o coloque noutra posición, nin se atreve
a imaxinar opcións diferentes ao estado presente.
"Os galegos e as galegas si foron
rebeldes á sublevación militar; do contrario non sería posíbel unha presencia
guerrilleira tan prolongada"
Credes
que o éxito da revolución, ou unha sociedade galega máis consciente, na que os
sectores populares ocupasen maiores parcelas de poder, tería cambiado algo o
que sucedeu anos despois na sublevación militar de 1936, na que os nacionais
tomaron o control do territorio galego en poucos días?
É unha
pregunta difícil, é probábel nos falten datos e formación para poder contestar
con rigor algo así. De todas maneiras, nós pensamos que os galegos e as galegas
si foron rebeldes á sublevación militar; do contrario non sería posíbel unha
presencia guerrilleira tan prolongada. Con toda esa xente anónima tamén hai
moito traballo por facer de recuperación da historia. De feito, na Festa temos
postos con libros editados por asociacións coma o Obradoiro da Historia que
falan de toda esa resposta.
VIDEO: II Festa da Repúbica Galega http://www.youtube.com/watch?feature=player_embedded&v=o_L9q-40s24
No hay comentarios:
Publicar un comentario